Helpt rode peper bij slikstoornissen?

Onlangs circuleerde een bericht dat slikstoornissen bij de ziekte van Parkinson ook behandeld kunnen worden door medicinale crème met rode peper in het oor te smeren. Dat leek me iets te kort door de bocht, dus ik heb het uitgezocht.

Wat weten we al?
Het zit zo. Capsaïcine is de hete stof in rode pepers (sambal), die via het Transient Receptor Potential V1 (TRPV1), de sensoren voor warmte en pijn in de huid en slijmvliezen stimuleert, waardoor een branderig gevoel ontstaat. Vervolgens zijn die sensoren een tijd minder gevoelig voor andere prikkels (desensitisatie) en daarom kan capsaïcine medicinaal worden toegepast in bijv. pijn- en jeukstillende crèmes, maar ook in sprays voor de behandeling van chronische neusklachten. Een andere toepassing is in hoestreflexonderzoek, waarbij capsaïcine een van de irriterende stoffen is die gebruikt wordt om hoesten op te wekken. 
In de keelholte speelt TRPV1 een rol in de initiëren van de slikreflex. Omdat er eigenlijk geen farmacologische behandelmogelijkheden van slikstoornissen zijn, is het stimuleren van TRPV1 met capsaïcine al enige jaren onderwerp van onderzoek in de deglutologie. Zo is o.a. aannemelijk gemaakt dat het eten van een kleine hoeveelheid hete voeding vóór elke maaltijd, de slikreflex iets doet versnellen bij gezonde jonge en oudere mensen (Shin et al. 2016). Bij mensen met een slikstoornis is in gecontroleerde testomstandigheden eveneens een versnelling van de slikreflex te genereren door capsaïcine aan de testvoeding toe te voegen (Rofes et al. 2013; Rofes et al., 2014). Een andere studie heeft laten zien dat zuigen op een pastille met capsaïcine (denk aan Fisherman’s friend!) vóór elke maaltijd de hoest- en slikreflex kan versnellen (Ebihara et al., 2005). Maar let op: er is niet gekeken of mensen daardoor ook beter of veiliger kunnen eten en drinken. 

Wat laat deze studie zien?
Maar bij mensen met een ernstige slikstoornis is niet-orale toepassing veiliger en dat was de achtergrond van de volgende studie van Kondo et al., 2017. Ze brachten capsaïcinecrème (0,25 mg/g) in de rechter gehoorgang aan en vergeleken dat met het aanbrengen van een neutrale crème. Ze gebruikten de gehoorgang vanwege de auriculaire tak van de nervus vagus, de neurale verbinding tussen het oor en de larynx. Die verbinding verklaart dat sommige mensen bij stimulatie van de gehoorgang gaan hoesten (de zogenaamde Arnold’s reflex), maar ook dat larynxtumoren bij slikken de typische klacht geven van uitstralende pijn (‘referred pain’) naar het oor. In Kondo’s studie werden 20 ouderen (waarvan 19 mannen!) met een gemiddeld leeftijd van 80 jaar en een slikstoornis gerelateerd aan een CVA (17 mensen) of de ziekte van Parkinson (3 mensen) willekeurig verdeeld over twee groepen. Ze kregen 3 ml blauwgekleurd water te slikken. Vooraf en 5 minuten, 30 minuten en 60 minuten erna werd het slikken endoscopisch beoordeeld. De groep die de capsaïcinecrème in het oor gesmeerd kreeg, had na een uur een snellere glottissluit- en hoestreflex, maar niet een motorisch betere faryngeale slik. De studie laat evenals de vorige studies dus zien dat rode peper de beschermreflexen tijdens slikken kan stimuleren, en voegt toe dat dat ook met passieve applicatie zou kunnen. Maar de resultaten zijn géén aanwijzing (laat staan bewijs) dat zorgverleners nu met rode peper de slikcapaciteit of slikfrequentie van patiënten met een slikstoornis kunnen gaan verbeteren, ook niet bij de ziekte van Parkinson. 

Wat zou er verder moeten gebeuren?
Dit soort studies is initieel bedoeld om mechanismen te bestuderen met als uiteindelijk doel uiteraard het vinden van een diagnostische of therapeutische toepassing. Een therapie is pas bewezen effectief als het effect (bij zorgvuldige vergelijking met niet of anders behandelen) klinisch relevant is voor de patiënt. Dus niet snellere reflexen in het laboratorium, maar thuis veiliger en beter kunnen eten en drinken of een duidelijk kleinere kans op een aspiratiepneumonie. Bovendien moet de interventie uitvoerbaar zijn en moet het effect een relevante periode beklijven. Zover is het onderzoek van medicinaal gebruik van rode peper dus nog niet. Maar geef toe, je kijkt nu toch iets anders naar dat potje sambal.